نوشته ی دیوید جی، فاسلرو لین اس دومس
ترجمه: نسرین پارسا
انتشارات رشد
آرزوی هر پدر و مادری پرورش کودکی سالم است تا در آینده فردی شاد و متکی به خود باشد.این خواسته نهایی و بهترین پاداش در امر پرورش کودک است اما همبین خواسته قلبی است ک اطلاع یافتن از غلبه اندوه شدید را بر فرزند حتی برای والدین اگاه دشوار می سازد.
افسردگی کودکان در سال های مدیدی ناشناخته باقی مانده بود اما در اوایل دهه ۱۹۸۰ متخصصان بالینی و محققان افزایش افسردگی را به عنوان تمایل و قابل تشخیص به رسمیت شناختند امروز می دانیم که افسردگی دوران کودکی وجود دارد و تعداد زیاد کودکان مبتلا به افسردگی نیز خاطر انسان را مشوش می‌کند.
انجمن ملی بهداشت روان آمریکا برآورده کرده است نیم درصد تمام جوانان زیر ۱۸ سال آمریکایی یا بیش از یک و نیم میلیون نفر از کودکان و نوجوانان به افسردگی حاد مبتلا هستند .آکادمی آمریکایی روانپزشکی کودک و نوجوان تعداد کودکان و نوجوانان واقعی افسرده را بالاتر از این رقم ذکر می کند یعنی ۵ درصد یا ۳.۴ میلیون نوجوان اما از آنجا که افسردگی کودکان غالباً از نظر دور می ماند درست درک نمی شود و به درستی تشخیص داده نمی‌شود بنابر این رقم ذکر شده از این رقم نیز بالاتر است در واقع پس از مرور تحقیقاتی که بر روی کودکان و نوجوانان انجام شده بود به این باور رسیدیم که بیش از یک نفر از هر چهار نوجوان تا رسیدن به سن ۱۸ سالگی دوره ای از افسردگی حاد را پشت سر خواهد گذاشت وجود ارتباط قوی میان افسردگی حاد و خودکشی به ویژه در افراد جوان نیز به همین اندازه ناراحت کننده است براساس داده‌های انجمن آمریکایی بررسی خودکشی گرایی (AAS) به طور متوسط در هر ۲ ساعت یک نفر فرد جوان زیر ۲۴ سال خود را می کشد و تعداد افرادی که به خودکشی اقدام میکنند از این هم بیشتر است مطالعات انجام شده بر روی کودکان روند معنا داری را نشان می دهد:
1.اول انکه هر روز بر تعداد کودکانی که مرز میان اندوه به هنجار و افسردگی بالینی را پشت سر می گذارند افزوده می شود.
2.دوم انکه: سن ابتلا به افسردگی بالینی مرتبا کاهش می یابد علاوه بر اینها ممکن کودکی به اختلال اضطراب دچار باشد و بسیاری از نشانه‌های افسردگی بالینی را نیز داشته باشد که این امر موجب بروز دوگانگی در تشخیص متخصصان بالینی می شود اکنون روانشناسان به این باور رسیده اند: که هر روزه کودکان بیشتری عملاً به نشانه های افسردگی بالینی مبتلا می شوند.
شناخت عواملی که افسردگی را افزایش می دهد کمک شایانی در جهت حمایت از فرزندانتان است. می توان با دقت بیشتری آسیب پذیر بودن انها را در مقابل افسردگی تشخیص داد عوامل اصلی خطرساز برای ابتلا به افسردگی:
❌1.جنسیت:
تحقیقات نشان می دهد احتمال افسرده شدن پسرانه خردسال بیشتر از دخترهاست در بزرگسالی عکس این مطلب صادق است و احتمال افسردگی دخترها ۲ برابر پسرها می شود همچنین نوجوانان دختر به افسردگی حادتری دچار میشود و اولین دوره افسردگی آنان طولانی تر است تفاوت های بارزی در نحوه ابراز و افسردگی در دخترها و پسرها و نحوه نگرش ما به رفتار آنها وجود دارد مثلاًدختران افسرده گوشه گیر و ساکت می شود اما از آنجا که ما این رفتار منفعلانه را از نظر اجتماعی مقبول می دانیم یعنی انتظار داریم که دخترهای خوب چنین رفتار کنند لزوماً گمان نمی بریم که مشکلی وجود دارد و به این ترتیب افسردگی کشف ناشده ادامه می‌یابد اما معمولاً پسرها هنگام افسردگی رفتاری کاملاً متفاوت دارند غالب اوقات خرابکار می شوند با همکلاسی ها و خواهر و برادرهای خود نزاع کنند و دستورهای معلمان و والدین وضع مقررات تخطی می کنند
🚫افسرگی قبلی:
دکتر پیتر لوینسون از موسسه تحقیقاتی اورگان حدود ۱۵۰۰ کودک را به مدت ۱۰ سال ردیابی کرد. او دریافت ۴۴ درصد کسانی که قبل از ۱۸ سالگی به افسردگی مبتلا شده بودند تا رسیدن به سن ۲۴ سالگی به دوره افسردگی دیگری نیز مبتلا شدند عامل پیش بینی کننده بروز افسردگی وجود دوره ای از افسردگی قبلی است والدین از راه تجربه بیاموزند که علائم اولین افسردگی را در کودک خود شناسایی کنند علائم سل مشکل در به خواب رفتن افت تحصیلی یا از دست دادن اشتها و حمایت مورد نیاز کودک را در اختیار او قرار دهند این روش‌ها میتواند به میزان زیادی در ممانعت کامل از وقوع افسردگی یا حداقل تعدیل اثرات آن موثر واقع شود
⚠پیشینیه خانوادگی: چنانچه شما یا همسرزندگی تان مبتلا به افسردگی بوده اید فرزند شما نسبت به سایرین در معرض خطر بیشتری قرار دارد احتمال افسرده شدن فرزندان والدین افسرده نسبت به کودکانی که والدینشان افسرده نیستند دو برابر است اگر هر دو والد افسرده باشند خطر ابتلا به افسردگی در کودکان ۴ برابر میشود دکتردانا طی تحقیقاتش به این نتیجه رسید که حتی اگر یکی از والدین قبل از رسیدن به بلوغ دچار افسردگی شده باشد احتمال افسرده شدن فرزند او نیز در سن ۱۳ سالگی ۱۳ برابر کودکانی است که والدینشان افسرده نبوده‌اند. تحقیقات انجام شده روی دوقلوهای یک تخمکی نشان داد اگر یکی لزقل ها به افسردگی بالینی مبتلا شود ۳۰ تا ۴۰ درصد احتمال می رود که دیگری نیز به افسردگی دچار شود همین تحقیق بر روی دوقلوهای دو تخمکی این احتمال را ۱۵ تا ۲۰ درصد نشان می دهد. در نتیجه هر قدر پیوند ژنی با خواهر یا برادر یا بستگان افسرده بیشتر باشد نقش عامل خطرساز برای افسردگی نیز افزایش می یابد البته این یافته ها از اهمیت تاثیر محیط و تجربه فردی نمی‌کاهد
❎رخداد های تنش زای زندگی
زندگی در تقسیم مشکلات چندان هم منصف نیست برخی کودکان مجبوراند قبل از آن که از نظر احساسی و ذهنی آمادگی لازم را داشته باشند با رخدادها دست و پنجه نرم بکنند.
مرگ یکی از والدین کودک یا طلاق آنها ، خواهر یا برادری که به سختی بیمار می شود یا از طرف بزرگسالان مورد اعتماد مورد آزار جسمی قرار می گیرد چنین رخدادی های تنش زاباعث افسردگی در کودکان میشود اینکه کدام زندگی از بقیه پر تنش تر است از مقیاس کادینگتون استقاده میکنند. بر اساس مقیاس کادینگتون که شناخته ترین و کارآمدترین مقیاس برای سنجش میزان تاثیرگذارترین فشارهای وارد بر زندگی کودکان است تدوین شده و برای وقایع مختلف زندگی در مقاطع مختلف دوران کودکی ارزش‌گذاری شده است هر چقدر فشار روانی بیشتر باشد رقم تعیین کننده برای آن نیز بزرگتر است
کادینگتون ابزاری مفید در اختیار والدین متخصصان بالینی و محققان می‌گذارد تا میزان تنش زا بودن وقایع شخصی زندگی را برای کودکان سنین مختلف با یکدیگر مقایسه کنند.
✔فقدان سنگین:
کودکانی که یکی از والدین خود را از دست می دهم معمولاً به دوره هایی سرشار از بی احساسی، گوش گیری، آشفته شدن خواب و خوراک کاهش انرژی و اضطراب دچار میشود فقدان هایی که با طلاق والدین مربوطند طبق آخرین برآوردها هر سال بیش از یک میلیون کودک در آمریکا درگیر مسئله طلاق میشود این کودکان چیزهای زیادی از دست می‌دهند و از همه مهمتر از دست دادن خانواده ای کامل است که کودک می شناخته است طلاق میتواند پیوندهای اجتماعی کودک را به هم بزند اگر مواردی که سرپرستی یک کودک را برعهده دارد به جای دیگر نقل مکان کند کودک از خانواده و دوستانش جدا می شود حتی اگر والد و کودک سر جای خود بمانند باز هم کودک تماس خود را با پدربزرگ و مادربزرگ خاله دایی عمو و دیگر اعضای خانواده از دست می‌دهد.
🔴سوانح:
سوانح طبیعی یا ساخته دست بشر مثل انهدام خانه بر اثر گردباد ،ز بین رفتن محل کسب و کار خانواده بر اثر زلزله یا انفجار بمب یک تروریست در نزدیکی یک محله زندگی به شمار می رود بر اساس تحقیقی که دکتر رابرت پایه دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس انجام داد و خطر افسردگی کودکی که پس از وقوع یک فاجعه تداوم فلاکت را نیز متهم میشود بیش از کودکان دیگر است محققان روی کودکان بازمانده از زمین لرزه سال ۱۹۸۸ در ارمنستان مطالعه کردن دریافتند کودکانی که چند ماه یا حتی چند سال بعد از وقوع زلزله با مشکلات اقتصادی شدید و از هم پاشیدگی خانواده دست به گریبان بودند و خانه شان ویران شده و خانه جدیدی پیدا نکرده بودند نسبت به کودکانی که زندگی شان فقط برای مدت کوتاهی نابسامان بوده است در مقابل افسردگی آسیب پذیر تر بودند.
🔺کودک آزاری:
براساس گزارش کمیته ملی پیشگیری از کودک آزاری در سال ۱۹۹۵ بیش از ۱۰۰ میلیون کودک قربانی آزار و سهل‌انگاری بودند آزار جسمی جنسی یا عاطفی مکرر خطر ابتلا به افسردگی را در این کودکان به شدت افزایش می دهد زیرا مانع شکل گیری عزت نفس و خود ارزشی مثبت در آنها میشود در برنامه روانپزشکی کودک آن آژاک در مرکز بهداشت ایمنی بری در یک بیمارستان روانی که ۱۲ تخت برای کودکان بستری دارد کودکان بسیاری را می‌بینیم که آزار و اذیت شدند عموما کودکان فکر می کنند که مستحق چنان آزاری هستند آزار و اذیت کودک میتواند او را به یک گردن کلفت بی‌رحم و آزارگر مبدل کند قربانی فوق العاده منفعل از او بسازد که دنیا را جای ترسناک و ناامنی بداند. ادامه آزار و اذیت می تواند کودک را در تحمل هر ناکامی ناتوان سازد وقتی کودک ناامید شود ممکن است قشقرق به پا کند یا به رفتاری خود تخریب گرد است بزند که منشاء آن حس نفرت از خود و بیچارگی است.درنتیجه باید بگوییم کودکان آزار دیده در معرض خطر شدیدی برای ابتلا به افسردگی قرار دارند.
💮خلق و خو:
تمام افراد با مشخصه خاصی متولد می شوند برخی کودکان به لحاظ اجتماعی جذب کننده هستند، لبخند می زنند واکنش نشان می دهند اما برخی دیگر ترسو هستند و از همه به غیر از مادرشان خجالت می کشند این صفات ویژه به خلق و خوی کودک شکل می بخشند و پشتوانه هیجانی فراهم می کند که شخصیت نوجوان و ساختار هیجانی او با تکیه بر آن شکل می‌گیرد مهمترین جوانب خلق و خو انطباق پذیری است کودکانی که انطباق پذیری زیادی دارند یعنی کسانی که خود را به آسانی با موقعیت های ناآشنا و متفاوت مانند غذای جدید نوزاد جدید مدرسه یا خانه جدید منطبق میکنند در مقابل افسردگی از پشتوانه محکم تری برخوردارند ممکن است کودکان انطباق پذیر پس از ناامیدی یا ناکام شدن مدت کوتاهی اندوهگین شوند اما به سرعت تعادل هیجانی خود را باز می یابند اما کودکانی که انطباق پذیری کمی دارند به آسانی مغلوب فشار روحی میشود و احتمال وارد شدن این شان به حیطه اندوه و افسردگی بیشتر است.
↙مراقبت ناهمسان یا نا استوار:
مراقبت ناهمسان کودک را در مقابل افسردگی آسیب پذیر تر می کند بر اساس تحقیقاتی ک
ه در موسسه اوربان انجام شده است ۶۰ درصد مادران شاغل و ۳۳ درصد مادران خانه دار از نوع برنامه مکمل مراقبت از کودک استفاده می کنند طبق برآورد این زمینه یابی در حال حاضر ۱۳ میلیون کودک زیر ۱۳ سال در نوعی مهدکودک یا مرکز تحت نظارت حضور دارند تا سال ۲۰۰۹ رقم به بیش از ۲۰ میلیون رسید برخی متخصصان معتقدند که حضور در مهد کودک برای کودکان زیر ۲ سال موجب میشود تا آنها بعدها در معرض خطر مواجهه با مشکلات اجتماعی رفتاری و هیجانی از جمله افسردگی قرار گیرند کودکان خردسال به ارتباط پایدار و قابل پیش بینی با تمام مراقبان حاضر در زندگی خود نیازمندند وقتی کودکان از این مهدکودک به آن مهدکودک کشیده شوند رشد و تکامل اعتماد به نفس و مهارتهای مقابله شان به تعویق می‌افتد.
⏪بیماری در خانواده:
اگر شرایطی دارید که باید چند بار در بیمارستان بستری شوید به مدت زیادی در منزل حضور نداشته باشید کودک خردسال شما ابتلا به افسردگی قرار خواهد داشت بیماری جدی یکی از خواهرها و برادرها نیز میتواند فرزندان دیگر را آسیب‌پذیر کند به ویژه اگر شما کاری کنید که تمام وقت و توجه تان صرف طفل بیمار شود و
وقتی به این باور می رسد که والدینشان آنها را به این سبب نادیده می‌گیرند که کار اشتباهی کردند یا بد و بی ارزش هستند ممکن است حسود خشمگین و اندوهگین شوند.
🔷وسو مصرف الکل و مواد مخدر
🔶مسائل موجود میان والدین
🔷مهارت های اجتماعی ضعیف و محبوب نبودن
🔷ترکیبی از عوامل
همگی می تواند در بروز افسردگی موثر باشد. تلخیص: مرضیه شرافت، عضو تیم پژوهشی مرکز مشاوره آویسا
